Depresja – choroba o wielu twarzach

Międzynarodowy dzień świadomości depresji

23 lutego to Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją. Niesie bardzo ważne przesłanie, bo choć świadomość społeczna depresji rośnie, to wciąż jest niska.

Zdaje się to niewiarygodne, lecz niestety wciąż funkcjonują poglądy, iż depresja to wymysł dzisiejszych czasów – taki trend „przewracania się w głowie” od dobrobytu. Często oceniana jako użalanie się nad sobą, pozostawanie w roli ofiary, czy też wzmożona potrzeba zwrócenia na siebie uwagi. Ot tak, niewystarczająca umiejętność dostatecznego „wzięcia się w garść” czy celowe unikanie pozytywnego myślenia.

Etiologia depresji

Depresja to poważna choroba, której etiologia jest wyjątkowo złożona. Sam proces prowadzący do ujawnienia się depresji jest wieloletni i uczestniczy w nim wiele czynników chorobotwórczych o podłożu biologicznym, biochemicznym, fizjologicznym, genetycznym, psychicznym, społecznym oraz kulturowym. Występujących w różnym nasileniu i proporcjach. Diagnozę klinicznej depresji tłumaczy się m.in. specyficzną ekspresją genów i nieprawidłowościami w produkcji neuroprzekaźników (serotoniny, dopaminy, noradrenaliny). A także wzmożoną reaktywnością na osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, oraz nadmiernym wydzielaniem hormonów stresu i zmniejszeniem aktywności hipokampu.

W efekcie tak wielu zmian biochemicznych, w organizmie dochodzi do licznych zakłóceń zwłaszcza układu nerwowego i hormonalnego. W tym m.in. mechanizmów percepcji i pamięci, regulacji nastroju, odczuwania przyjemności, procesów metabolicznych i energetycznych, regulacji snu oraz aktywności, a także wielu innych.

PTSD a depresja

Na drodze pojawienia się depresji ogromne znaczenie odgrywają doświadczenia życiowe. W szczególności wydarzenia traumatyczne, obciążające psychicznie. A zwłaszcza te powtarzające się, występujące w dzieciństwie i młodości, które często skutkują zespołem stresu pourazowego (PTSD). PTSD jest jednym z głównych czynników powodującym zaburzenia depresyjne. Efektem życia w przewlekłym stresie jest wzmożona wrażliwość i reaktywność układu nerwowego na sytuacje stresowe. Również z powodu braku biologicznych mechanizmów regulacji stresu. Sprzyja to rozwijaniu osobowości o wysokiej wrażliwości emocjonalnej (WWO). Często połączonej z nadmiernymi wymaganiami w stosunku do siebie, brakiem umiejętności wyrażania i regulacji emocji oraz kierowaniem ich do wewnątrz. Co skutkuje przewlekłym napięciem, chorobami z autoagresji, a także wieloma dolegliwościami psychosomatycznymi. Nowe, znacznie poszerzające obraz depresji koncepcje łączą biologiczne reakcje organizmu, z trudnymi doświadczeniami życiowymi.

Nie bez znaczenia jawi się tu kiepska sieć wsparcia rodzinnego i społecznego. Niska świadomość, niewystarczająca wiedza, czy też brak zrozumienia często skutkuje tym, iż niezwykle poważna, zagrażająca życiu choroba, oceniana jest jako przewrażliwienie, pesymizm i fanaberia.

Depresja w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej

W ujęciu wschodnim nie występuje określenie depresja, która używana jest w terminologii zachodniej. Medycyna chińska tego typu dolegliwości określa jako zaburzenia Shen. Czyli w uproszczeniu zaburzenia na poziomie ducha, duszy i emocji. Shen reprezentuje naszą świadomość, ogół funkcji mentalnych i zasobów emocjonalnych. Odzwierciedla równowagę emocjonalno-umysłową danego człowieka. Przyczynami zaburzeń Shen mogą być patologie funkcji poszczególnych narządów wewnętrznych, spowodowane nadmiarem emocji.

Emocje jako czynniki chorobotwórcze

Emocje są naturalną reakcją na otaczające nas bodźce i nieodłącznym elementem doświadczania życia. Jednakże te pojawiające się nagle, nadmiernie intensywne, tłumione i/lub trwające przez długi czas stają się istotnym czynnikiem chorobotwórczym, destabilizującym równowagę. Zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Nadmierne emocje zakłócają przepływ energii i krwi, powodują zastoje, a także napięcia, zaburzając tym samym wielowymiarowe funkcje narządów wewnętrznych oraz szereg naturalnych biorytmów. W efekcie powodują problemy biochemiczne, zatem również emocjonalne, umysłowe.

Tradycyjna Medycyna Chińska przez wieki wypracowała terapeutyczny system zależności między przeżywanymi emocjami, a występowaniem konkretnych chorób. Według powyższego systemu, każda emocja łączy się i wpływa na konkretny organ wewnętrzny. Złość i gniew szkodzą wątrobie. Lęk, strach oraz przerażenie wyczerpują nerki. Zamartwianie się, a także przesadne analizowanie upośledza funkcje śledziony. Nadmierna radość, czy też ekscytacja obciąża serce, a smutek i żal destrukcyjnie wpływa na płuca.

Zaburzenia Shen – wzorce patologii wg. TMC

Można wyróżnić wiele występujących wzorców patologii organizmu odpowiadających objawom depresji.

Często głównym wzorcem powodującym zaburzenia Shen jest nierównowaga wątroby lub płuc łącząca się i pogłębiająca zaburzenia kolejnych organów i systemów: serca, śledziony oraz nerek, a także prowadząca do zastojów qi i krwi.

Zaburzenia organów podczas depresji

Często występujące w depresji obniżenie nastroju, przewlekły smutek, płaczliwość, problemy z oddychaniem, melancholia, zmęczenie i niemoc fizyczna, a także rozpamiętywanie przeszłości, to objawy wskazujące na niedobory w obiegu płuc.

Zaburzenia płuc, do których dochodzi w wyniku powyższych stanów emocjonalnych, sprawiają, że zakłócona zostaje komunikacja z sercem, co doprowadza często do utraty radości życia i zainteresowań oraz odizolowania od otoczenia. Przy niedoborach serca pojawiać się może również bezsenność, niepokój emocjonalny, rozdrażnienie, problemy z pamięcią, palpitacje czy ucisk w klatce piersiowej.

Natomiast przygnębienie, frustracja, rozdrażnienie czy przewlekłe napięcie, a także wybuchowość, zachowania destrukcyjne i agresywne, wskazują na zaburzenia przepływu qi wątroby.

Towarzyszące stany lękowe, ataki paniki, brak dostępu do własnych zasobów, obniżone poczucie własnej wartości, czy też brak nadziei i utrata woli życia, świadczą o niedoborach nerek.

Brak energii, wyczerpanie, zaburzenia apetytu i wagi oraz nadmierne zamartwianie się – wskazują na zakłócenia funkcji śledziony, której równowaga jest niezbędna do zachowania spokoju ducha – Shen. Mówiąc językiem zachodu: kondycja układu pokarmowego (żołądka, śledziony i jelit) ma ogromne znaczenie dla prawidłowej pracy umysłu i równowagi emocjonalnej.

Powyższy opis jest uproszczony. W świetle holistycznej wizji człowieka, organizm ludzki funkcjonuje jako nierozłączna całość i każdy obszar/narząd jest nierozerwalnie związany z innym, pozostając z nim w stałej korelacji. Dotyczy to nie tylko płaszczyzny fizycznej, ale również emocjonalnej.

Wschodnia medycyna rzuca inne światło na depresję. Ukazuje jej wielowymiarowość i złożoność, koncentrując się na człowieku jako całości. Nie ma tu jednej, słusznej definicji. Nie sposób zaszufladkować objawów. Ponieważ w zależności od indywidualnych doświadczeń, zaburzonych obszarów / narządów i ich wzajemnych korelacji, przebieg, rodzaj i intensywność dolegliwości u każdego będzie inny.

Holistyczne podejście do depresji

Nie zapominajmy, że depresja jest chorobą ciężką. Kwalifikuje się do leczenia psychiatrycznego, a nieleczona może być chorobą śmiertelną. Zabiera sen, spokój umysłu, apetyt, zainteresowania, siły witalne, radość oraz chęć do życia. Charakteryzuje ją różnorodność przybieranych form i towarzyszących objawów. Wybrane formy terapii powinny być dostosowane do indywidualnych dolegliwości, a także możliwości chorego. Zbliżać do osiągnięcia równowagi emocjonalnej, odzyskania sił fizycznych i mentalnych, nabrania dystansu do bodźców zewnętrznych. Prowadzić do nauki uważności, samoopieki, dbania o relaksację, odpoczynek oraz do ześrodkowania, wzmocnienia i stabilizacji naszego wnętrza.

Medycyna wschodnia korzysta z akupunktury, fitoterapii, zmiany żywienia oraz pracy z ciałem w celu uspokojeniu Shen, wzmocnienia i odżywienia narządów będących w niedoborach oraz usunięcia zastojów, a także przywrócenia prawidłowego przepływu energii qi i krwi.  

Co możesz dla siebie zrobić?

Oprócz stosowania konwencjonalnych metod leczenia depresji warto, w ramach swoich możliwości, zwrócić uwagę także na:

– pracę z ciałem i emocjami,

– eliminację lub redukcję niekorzystnych czynników w dotychczasowym stylu życia,

– rozwijanie samoświadomości,

– właściwą dietę dostosowaną do indywidualnych potrzeb organizmu,

– intuicyjne formy ożywczego, lecz nie wyczerpującego ruchu,

– wszelkie formy wyciszenia, relaksacji oraz regeneracji na poziomie ciała i umysłu (masaże, medytacje, ćwiczenia oddechowe).

Zdrowienie przebiegać powinno nie tylko na płaszczyźnie fizycznej, ale przede wszystkim psycho-emocjonalnej. W tym celu warto korzystać z różnych dostępnych form wsparcia i terapii.

Opracowała: Sylwia Klimaszewska-Domańska, Zen Concept

Bibliografia

Tradycyjna Medycyna Chińska. Fundamenty Praktyki Klinicznej, wydawnictwo Galaktyka, rok 2015

M.Koszyk, M.S.Dipl. OM, L. Ac., Praktyka Akupunktury, warsztat kliniczny, 2022

A. Korb, Równia wznosząca – pokonaj depresję z pomocą neuronauki, wyd. UJ

Artykuły Zen Concept są źródłem informacji na temat zdrowia, żywienia i TCM. Opierają się na wynikach badań, wiedzy akademickiej, literaturze naukowej, szkoleniach oraz doświadczeniu zgromadzonemu przez Zen Concept.

Artykuły i zamieszczane treści dostarczają ogólnych wskazówek i nie mają zastąpić porad zdrowotnych udzielanych czytelnikowi podczas indywidualnej konsultacji, w której terapeuta ma do czynienia z faktami, okolicznościami i objawami konkretnego przypadku. Stawia diagnozę i kieruje indywidualnym procesem dostosowując zalecenia i metody pracy do indywidualnych potrzeb i dolegliwości.

Zen Concept nie bierze odpowiedzialności za niekorzystne konsekwencje będące następstwem wykorzystania informacji zawartych w artykułach lub stosowania zamieszczonych przepisów. Zachęca do indywidualnej konsultacji dietetycznej, terapii TMC oraz terapii manualnej w Zen Concept w celu dobrania indywidualnej terapii zdrowotnej.